Raport „Europolis. Zrównoważony rozwój miast” zawiera ranking 66 polskich miast na prawach powiatu. Uwzględnia on cztery wymiary zrównoważonego rozwoju – gospodarka, społeczeństwo, środowisko i polityka, które decydują o jakości życia w miastach. Warszawa jest liderem zestawienia, tuż za nią Sopot i Bielsko-Biała. Dobre wyniki Gdańska, Krakowa oraz Poznania.
Lider rankingu – Warszawa – zdobył 534 punkty na 1000 możliwych do uzyskania. Oznacza to, że do ideału w kategorii zrównoważony rozwój polskim miastom jeszcze nieco brakuje. Spośród metropolii wysokie noty uzyskały także Gdańsk, Kraków i Poznań. Wśród miast od 100 do 300 tys. mieszkańców, oprócz wspomnianej Bielsko-Białej, warte odnotowania są wyniki Gdyni (10. miejsce) oraz Tychów (11. miejsce). Tychy zajęły także najwyższą lokatę pośród miast Górnego Śląska. Z miast poniżej 100 tys. mieszkańców oprócz Sopotu, dobry wynik uzyskało także Świnoujście. W dole tabeli (poniżej 50-tej pozycji) dominują miasta małe – od ok. 50 do ok. 100 tys. mieszkańców, które straciły status wojewódzkich podczas reformy administracyjnej w 1999 roku – m.in. Biała Podlaska, Chełm, Konin, Legnica, Przemyśl, Wałbrzych. Z większych miejscowości znalazły się tam Płock i Sosnowiec. Charakterystyczne jest także to, że w rankingu dość słabo wypadły miasta w Polsce centralnej, z obszaru tzw. „kongresówki”.
Warszawa liderem rankingu (1. miejsce). Dlaczego? Największe atuty stolicy to silna gospodarka i dobre warunki do życia. To tutaj jest najwięcej firm i inwestycji, relatywnie wysokie zarobki. Warszawa jest także jednym z niewielu polskich miast, któremu stale i wyraźnie przybywa mieszkańców. Jest także miastem zielonym. Prawie jedną czwartą powierzchni zajmują lasy i parki. Duże kompleksy zieleni znajdują się w centrum lub w jego pobliżu – jak np. będące swego rodzaju „hyde parkiem” Pole Mokotowskie czy zielony, w ogóle nieuregulowany prawy brzeg Wisły. W ostatnich latach ożywione zostały obszary przylegające do rzeki, które stały się powszechnie dostępne dla mieszkańców. Zbudowano bulwary i dano możliwość otwierania barów, czy restauracji. Poruszanie się po mieście ułatwia jedna z najlepiej zorganizowanych w Polsce i całkiem przyzwoita w skali europejskiej komunikacja miejska. Przez kilka ostatnich lat bardzo rozwinął się system rowerów miejskich Veturilo, który został odnotowany nawet w światowych rankingach. Niestety znaczna ilość samochodów oraz zakłady przemysłowe zatruwają powietrze. Warszawiacy zużywają także bardzo dużo prądu i produkują znaczne ilości śmieci. Minusem jest też mały obszar miasta objęty planami zagospodarowania przestrzennego – jest to mniej niż 20% powierzchni. W połączeniu z bałaganem własnościowym spowodowanym efektem tzw. „dekretu Bieruta” znacznie utrudnia do planowanie rozwoju przestrzennego stolicy.
Sopot – mały, ale atrakcyjny (2. miejsce). Zaraz za niespełna dwumilionową stolicą uplasowało się to zaledwie 37-tysięczne nadmorskie miasto. O jego sukcesie decyduje położenie w obrębie Trójmiasta i duża liczba turystów, sprzyjająca tworzeniu silnej gospodarki lokalnej, powstawaniu dużej liczby firm oraz napływowi inwestycji. Co ciekawe, Sopot jest miastem najbardziej lubianym na Facebooku – na 1.000 mieszkańców przypada aż 885 lajków.
Bielsko-Biała. Niska emisja i e-administracja (3. miejsce). Do wysokiej pozycji miasta przyczyniły się dobre wyniki w kategorii środowisko. Zdecydowały o tym m.in. niska emisja oraz znaczna liczba terenów zielonych – Bielsko-Biała leży u podnóży Beskidu Śląskiego i Małego. Ponadto prawie wszyscy radni w mieście mają wyższe wykształcenie, w radzie miasta jest też względna równowaga pomiędzy mężczyznami i kobietami.
Gdańsk. Szansa na polską Kopenhagę (4. miejsce). Zajął wysoką, czwartą pozycję. Regularnie wygrywa plebiscyty na polskie miasto najbardziej przyjazne rowerzystom. To tutaj pojawiły się pierwsze liczne „śluzy” rowerowe, kontrapasy, a sieć ścieżek liczy już prawie 600 km. Do tego w znacznej części miasta wprowadzono strefę spokojnego ruchu z maksymalną prędkością 30km/h, co przy okazji pozwoliło pozbyć się kilku tysięcy zbędnych znaków drogowych.
Kraków. Dużo atutów, ale zatrute powietrze (5. miejsce). Kilka lat temu wyprzedził Łódź pod względem liczby mieszkańców i jest teraz drugim, najludniejszym miastem w Polsce. Krakowianie dobrze radzą sobie z Internetem, korzystając na dużą skalę z e-administracji oraz rozliczeń podatków przez e-deklaracje. Niskie jest bezrobocie. Kraków, obok Sopotu to miasto przyciągające najwięcej turystów. Najpoważniejszym problemem jest oczywiście smog – Kraków należy do najbardziej zanieczyszczonych nie tylko w Polsce, ale w całej Europie.
Poznań. Miasto przedsiębiorcze (6. miejsce). Na 10.000 mieszkańców przypada rocznie aż 261 nowych przedsiębiorców. Lepiej jest tylko w Warszawie. W Poznaniu chętnie inwestują także zagraniczne firmy. Wyraźnie lepsze od średniej krajowej są tu zarobki, a bezrobocie należy do najniższych w kraju. Miasto kładzie nacisk na edukację ekologiczną mieszkańców. Od kilku lat Poznań realizuje projekt „Trzymaj ciepło”, który uczy mieszkańców jak oszczędzać energię ocieplając domy i mieszkania.
Bydgoszcz. Miasto nad rzeką (9. miejsce). Zajęła pierwsze miejsce w Polsce w kategorii środowisko. Miastu sprzyja tutaj brak dużego przemysłu. Dzięki temu emituje mało pyłów i zanieczyszczeń, zużywa niewiele energii elektrycznej, produkuje mało śmieci. Dużą część miasta (28%) zajmują lasy, w pobliżu znajduje się także kompleks leśny Borów Tucholskich. Miasto konsekwentnie realizuje strategię przywracania do życia Starego Kanału, czyli fragmentu rzeki Brdy i okolicznych parków. Słabą stroną Bydgoszczy są materialne warunki życia mieszkańców (niższe od średniej zarobki, długotrwałe bezrobocie) oraz duży odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym.
Tychy. Zielone miasto Śląska (11. miejsce). W Tychach działa energooszczędna szkoła, która ma klimatyzację oraz wentylację z odzyskiem ciepła i energooszczędne oświetlenie. Takie też zastosowano na wielu ulicach w mieście. Tabor autobusowy jest stopniowo wymieniany na niskoemisyjny. Miasto ma także trolejbusy – jako jedno z kilku w Polsce. Już w 2003 roku magistrat rozpoczął wdrażanie programu ograniczającego emisję szkodliwych gazów pyłów.
Świnoujście. Uzdrowisko i gazoport (13. miejsce). Przez ostatnie lata miasto pojawiało się najczęściej w kontekście dyskusji o powstającym tu gazoporcie, który ma pomóc zapewnić Polsce niezależność od rosyjskiego gazu. W 2016 roku powinien on osiągnąć pełną zdolność operacyjną. Dzięki temu jest tu bardzo dużo inwestycji w przeliczeniu na mieszkańca. Miasto jest ładnie położone – nad morzem, z szerokimi plażami, przy ujściu rzeki Świny. Jego teren obejmuje 44 wyspy, prawie połowa powierzchni miasta to woda. To wszystko, uzupełnione o pobliskie parki narodowe na wyspach Wolin oraz Uznam powoduje, że miasto jest popularnym celem turystycznym. Słabą stroną Świnoujścia jest przechwytywanie niewielkiej ilości pyłów oraz zanieczyszczeń, brak innych działań na rzecz ochrony powietrza oraz duża liczba produkowanych śmieci.
Jelenia Góra. U podnóża Karkonoszy (poz. pomiędzy 21. a 30. miejscem w tabeli). Miasto ma duży problem z jakością powietrza, w szczególności w dzielnicy uzdrowiskowej – Cieplice. Do wystąpienia tego problemu w dużej mierze przyczynia się ogrzewanie brudnym paliwem w mieszkaniach. Magistrat próbuje jednak sobie z tym radzić. Rozpoczęto termomodernizację budynków publicznych i mieszkalnych. Planowana jest także wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne.
Kielce. Młodzi dbają o przyrodę (poz. pomiędzy 41. a 50. miejscem w tabeli). Miasto co roku organizuje konkurs „Zielony patrol”, który polega na włączeniu młodzieży w działania na rzecz ochrony środowiska. Program został nagrodzony przez Ministerstwo Środowiska w konkursie „Zielonych miast”.
Ranking Europolis 66 polskich miast został przygotowywany na zlecenie Fundacji Schumana i Fundacji Konrada Adenauera przez Politykę INSIGHT. Partnerami raportu są: Orange Polska, Siemens, Veolia Energia Polska S.A., a patronami medialnymi Gazeta Wyborcza, Tygodnik Polityka, Urbnews, Wspólnota oraz smart-grids.pl
Powyższą informację przygotowano na podstawie Raportu „Europolis. Zrównoważony rozwój miast”, którego autorami są Piotr Arak i Marta Kusterka-Jefmańska.
Ranking 66 polskich miast został ogłoszony podczas konferencji Europolis 3 czerwca 2016 roku w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.
© Polska Fundacja im Roberta Schumana 2024
